Уладзімір Данілюк

                                                                               Уладзімір Данілюк

Вёска, цэнтр сельсавета, за 23 км на паўночны ўсход ад Маларыты, на рэчцы Асіпаўка. У мінулым у складзе Дарапееўскага войтаўства (XVI —XVIII ст.), Велікарыцкай воласці, затым гміны. Паводле легенды, тут знаходзілася шкляная гута, на якой працавалі «чорныя людзі», ці «чэрнь». У 1566 г. у сяле Чарняны было 37 двароў, 62 сям’і, працаваў вадзяны млын.
У 1668 г. у Чарнянах было 37 увалок зямлі. Звесткі пра Чарняны ў пісьмовых крыніцах XVIII ст.: 1702 г. (прывілей Яна III Людвіку Урбанчыку на 9 увалок зямлі), 1703 г. (кансэнс Аўгуста III мужу і жонцы Урбанскім на ўступку 9 увалок зямлі мужу і жонцы Райскім), 1708 г. (запіс Соф’і Райскай Аляксандру і Феафіле Райскім на 10 увалок зямлі), 1724, 1742 гг. (інвентары), 1759 г. (прывілей Аўгуста III Аляксандру Унроху на 9 увалок зямлі), 1761 г. (прывілей Аўгуста III на ўступку 9 увалок зямлі Пятру і Алене Бухавецкім), 1786 г. (інвентар; у Чарнянах зямлі 37 увалок, 113 моргаў), 1788 г. (прывілей Станіслава Аўгуста Ігнату Пашкоўскаму на 2 увалокі зямлі і фальварак), 1796, 1798 гг. (інвентары). Звесткі пра царкву: 1668, 1724, 1786 гг.
У 1860-я гады налічвалася 296 рэвізскіх душ (143 мужчыны, 153 жанчыны), у тым ліку сельская грамада Чарнянская, 265 душ (129 мужчын, 136 жанчын), адносіліся да маёнтка Руда, памешчыка Ягміна; сельская грамада Пажэжынская, 31 рэвізская душа (14 мужчын, 17 жанчын), дзяржаўныя сяляне. Былі царква, народнае вучылішча. У 1886 г. налічвалася 24 двары, 351 жыхар, працавалі кузня, карчма; у 1905 г. — 657 жыхароў. Непадалёку знаходзіўся шклозавод, дзе працавала 45 чалавек. У 1921 г. 127 двароў, 826 жыхароў, з іх 704 праваслаўных, 16 католікаў, 1 евангеліст, 105 іўдзеяў (вёска і калонія); у 1930 г. — 145 двароў.
Помнік драўлянага дойлідства — Ражаства-Багародзіцкая царква, пабудаваная ў канцы XIX ст.
Ёсць сярэдняя школа (153 вучні), дзіцячы сад, сельскі дом культуры, бібліятэка, музычная школа, аддзяленне сувязі, ФАП, лясніцтва, ашчадная каса, кафэ, магазін.
У 1998 г. 321 двор, 787 жыхароў. 

Памяць. Маларыцкі раён: гіст.-дакум. хроніка Маларыцкага р-на / 
рэд.-уклад. В.Р.Феранц. – Мінск : Ураджай, 1998. –  С. 531 

Вёска Маларыцкага раёна Брэсцкай вобласці. У аснове назвы – слова чорны. Форма назвы сведчыць аб тым, што яна звязана з народнай назвай жыхароў,  першапасяленцаў гэтых мясцін.

(Жучкевіч В.А. Чарняны // Чаму так названа.  – Мн. 1969. – С. 114)

***

Чарняны – Адкуль у вёскі імя?

Вёска з'яўляецца цэнтрам Чарнянскага сельсавета. Большую частку насельніцтва вёскі складаюць беларусы. Ёсць таксама рускія, шмат украінцаў, некалькі палякаў, літоўцаў, армян. Недалёку ад вёскі працякае рака Осіпаўка, якая выцякае з Лукаўскага возера і ўпадае ў Мухавец. Недалёку ад  вёскі знаходзіцца шмат суседніх вёсак. Гэта — Горы, Малінаўка, Стары Двор, Новы Двор, Лясавец, Звозы, Субота, Шарашоўцы, Астроўе. Дакладных звестак аб паходжанні няма. Існуюць наступныя гіпотэзы ўзнікнення назвы вёскі: першая — гэта тое, што вакол вёскі заўсёды раслі і растуць лясы, у якіх шмат чарніц, а адсюль і назва Чарняны;  ва ўсякім выпадку, так сцвярджаюць навукоўцы-складальнікі Беларускай энцыклапедыі.  Другая гіпотэза - гэта тое, што на тэрыторыі з 1787 па 1914 гады дзейнічаў шкляны завод, а кіраўніцтва яго называла простых людзей словам "чорная", а адсюль – і Чарняны. Існуе трэцяя гіпотэза – мясцовая. Старажылы вёскі Чарняны распавядаюць так: "На паўночны ўсход ад цяперашняй вёскі,  ў 2-3 км., было гразкае балота. Плошча яго складала прыкладна 150 га. Вельмі часта людзі гінулі на гэтым балоце, таму што яно было непраходным і яны ж празвалі яго "чорным". Вакол балота жылі людзі, якія называліся чарнянцамі".

История малой родины: Из истории деревни Черняны Малоритского района
 / Малорита : ГУК "Малоритская централизованная библиотечная система;
 отдел библиотечного маркетинга, 2020. – 84 с.

Память о войне. 

Мемориальные объекты и памятные места войны

Могила жертв фашизма

Шифр – 113Д000526, категория ценности – «3».
Собственник – Чернянский сельисполком
Находится: Брестская обл., Малоритский район, аг. Черняны, около здания по ул. Советская, 23.
Захоронено 32 мирных жителя в 1941-1944 гг.
В 1975 году на могиле установлен памятник - скульптурная композиция воина с мальчиком и бетонный блок с именами 160 жителей, воинов Красной Армии и партизан Чернянского сельского Совета.
Дополнительную информацию можно получить здесь:

https://www.savehistory.by/karta/bratskaya-mogila-chernyany/

https://izvezda.by/ru/monuments-ru/getElement/6829/

ФОТА