Мокраны


Вёска, цэнтр сельсавета, за 22 км на ўсход ад Маларыты. У мінулым цэнтр Макранскай воласці, затым гміны. Пад 1546 г. згадваецца сяло Макраны — урочышча, ці балота Макранскае. Сяло Макраны (разам з суседнімі сёламі Лукава і Ляхаўцы) упамінаецца ў актах замены фальваркаў за 1564 і 1589 гг. У 1863 г. адкрыта земскае народнае вучылішча.
У 1860-я гады ў Макранскай сельскай грамадзе (вёскі Макраны, Добрасава, Асавая, Полікі і часткова Ляхаўцы) налічвалася 637 рэвізскіх душ (307 мужчын, 330 жанчын). Жыхары Макран і Добрасава адносіліся да маёнтка Макраны, якім валодалі Райскія. У 1886 г. у Макранах налічвалася 36 двароў, 511 жыхароў, былі дзве праваслаўныя царквы, народнае вучылішча, паштовая станцыя на тракце Брэст — Кіеў. У 1886 г. у вучылішчы навучалася 32 хлопчыкі, у 1900 г. — 50 дзяцей, з іх 2 дзяўчынкі. Настаўнікам працаваў Іван Антонік. У 1905 г. у сяле Макраны 897 жыхароў, у маёнтку 52 жыхары; у 1921 г. у вёсцы Макраны — 135 двароў, 666 жыхароў, з іх 565 праваслаўных, 8 католікаў, 93 іўдзеі, у фальварку — 4 двары, 43 жыхары, з іх 8 праваслаўных, 32 католікі, 1 евангеліст, 2 іўдзеі. У 1930 г. — 217 двароў, у 1972 г. налічвалася 279 двароў, 831 жыхар.
Царква Ражаства Багародзіцы, адбудавана ў 1997 г., цагляная.
Ёсць сярэдняя школа (148 вучняў), сельскі дом культуры, бібліятэка, аддзяленне сувязі, ФАП, магазін, ветлячэбніца.
У 1998 г. 795 двароў, 772 жыхары.

Памяць. Маларыцкі раён: гіст.-дакум. хроніка Маларыцкага р-на /
рэд.-уклад. В.Р.Феранц. – Мінск : Ураджай, 1998. – С. 522 


Макраны... Чаму яны Макраны?
Даўней адзін стары дзед так гаварыў: “Тут, дзе зараз палі жытнёвыя ды тарфянікі з бульбай i бура­камі раскінуліся, некалі стаяў густы, вялікі лес. Колькі стагоддзяў так прайшло, ніхто мо i не памятае. Ведама ж, як лес без догляду расце. Кожнае дрэва само па сабе выбіваецца да святла. Здаравейшае не дае магчымасці расці слабейшаму, і вышэйшае перашкаджае ніжэйшаму. Стаіць лясіна мо з сотню гадоў, а мо i болей, а потым падгніе i падае. Ляжьщь ля каранёў, пакуль зусім не спарахнее i сама зямлёю не стане. Ці бура якая зломіць, павыварочвае паўпушчы, i ўсё застаецца, як i пападала. Таму i звяроў ды птаства шмат было, бо нічога не чапалі.
Рос той лес, рос, мацнеў, набіраўся сілы. Здавалася, нічога не можа яму перашкодзіць. Ды не, знайшлася i на яго бяда-ліха, якая перавяла адвечную пушчу за кароткі тэрмін.
Неяк зрання мясцовая рака выйшла з берагоў. Спачатку людзі не звярнулі на гэта асаблівай увагі. Колькі разоў i раней такое здаралася – i нічога, усё вярталася на свае месцы. Аж  тут не. Цячэ вада праз берагі, ды з кожнай гадзінай усе хутчэй i хутчэй. Неўзабаве заліло ўвесь лес навокал, толькі вершаліны тырчалі, нібы пальцы ашчэраных перад смерцю шматлікіх ахвяр. Сталі вяскоўцы баяцца гэтага месца, звязваць з ім усялякія павер’i і прымхі. Гаварылі нават, што менавіта тут уладкавалі чэрці логава самаму галоўнаму свайму нячысціку-завадатару, ад якога ўсе дурныя справы на свеце пайшлі. Колькі гадоў стаяў пад вадою лес –цяжка сказаць, але адно вядома дакладна: калі вада спала, то ўсе вяскоўцы спачатку ажно жахнуліся – лесу болей не было. Засталося нешта надзвычай чорнае, бясформеннае, якое палохала пачварнасцю. Асмеліліся неяк i прыйшлі паглядзець. Не ведалі, як i называецца такое дзіва. Потым нехта з найбольш сталых i вопытных сказаў, што гэта падобна на торф. Адтуль з'явіўся сам чоран торф на Палессі. Да гэтых часоў шмат яго залягае на нашай зямлі. I паўсюдна знаходзяць у ім вялікія драўляныя калоды, якія засталіся хутчэй за ўсе ад таго старадаўняга, затопленага вадою лесу.
Таму, можа, i нядзіўна, што ў вёскі назва такая, бо там, дзе торф залягаў ці залягае, пастаянна мокрадзь была. Ледзь толькі лішняя вільгаць трапіць – усе адразу ж  павымакае i  ніякага  ўраджаю  не  чакайце.
Па тым торфе стаў лазняк розны расці, кустоўе, а ад усяго гэтага балоты глыбокія ўтварыліся, «вокны чортавы» пайшлі.  I ужо не толькі галоўны нячысцік у іх сядзеў, але i іншыя ягоныя сабрацці таксама аблюбавалі    сабе    ўтульныя    мясціны.    Нашы  вяскоўцы гаварылі,   што   раней   чэрці   бліжэй   да   паселішчаў жылі,   але   потым   чамусьці   ў   балаціны   пазалазілі. Зрэдку  i  ў  лесе,   праўда,  трапляюцца.  Я  дык  зусім нядаўна   аднаго   напаткала.   У   лесе.   У   самых,   што ні на ёсць Макранах. Там вада ў балацінцы звычайна заўсёды   стаіць.   А   гэты   год   выдаўся   засушлівы, дык ягад было бачна-нябачна, хоць ты іх там лапатай насыпай.  Пайшла  i  я  ў  лес.  Збіраю  ягады,  збіраю. Унурылася ў працу i не зважаю на тое, што навокал мяне  адбываецца.  Ажно  падняла  галаву: – Божачкі! Дрэвы вакол вялікія-высачэзныя стаяць. Мо да неба вершалінамі дастаюць. Але я здагадалася, што трэба рабіць, – перахрасцілася тры разы,  i ўсе чыста  прапала.  На дарогу дамоў выйшла.  А гэта  ніхто іншы, як чорт  у  Макранах  мяне  вадзіў.  Нячысік  блытаў, больш не было каму...  
Вось такія нашы Макраны... Можа, яшчэ з адной нагоды іх гэтак назвалі...
Даўней гаварылі, што адзін раз i такое ліха на нашай зямлі прыключылася.
3 самае ранняе вясны ў далёкім годзе не было ніводнага дожджыку. Пасеялі, пасадзілі людзі, спадзяючыся на тое, што ў хуткім часе з неба пальецца доўгачаканая вілгаць i напоіць палеткі, зарунеюць, зазелянеюць яны. Але ж не здарылася гэтага.  Па-ранейшаму бязлітасна прыпякала сонца, не было ветру, які б,  магчыма, нагнаў хмары. Усе пагарэла. Нават вада ў самых глыбокіх калодзежах заставалася толькі на самым дне. Пра нейкія там расліны i гаварыць ужо не даводзілася. 3 дрэў i тых сярод лета лісты пасыпаліся, нібы ў глыбокую восень.
Апусцілі галовы людзі. Няма дажджу. Высахла-выгарэла ўсе навокал, i ўраджаю не будзе, а ўраджаю не будзе – голад ці паморак абавязкова надарыцца. Пачнуць адзін за адным паміраць вяскоўцы. Каб гэтага не дапусціць, сталі сяляне раіцца паміж сабою, што зрабіць, каб пазбегнуць самага страшнага – голаду. Натхнёна маліліся, да неба i да Бога звярталіся. На каленях сем'ямі цэлыя гадзіны стаялі. Не, не дапамагала такое простае маленне. Тады пачалі ў царкве малебны аб дажджы замаўляць. Стараўся бацюшка, служыў шчыра, з запалам, але i гэта ніякіх вынікаў не дало. Што ўжо тут заставалася рабіць бедным людзям? Зусім разгубіліся. Замаркоціліся нават самыя адчайныя, якія ўсе яшчэ спадзяваліся на нешта лепшае. I тут адзін стары прыгадаў вельмі даўні звычай заклікання дажджу, пра які ён памятаў ад сваіх дзядоў. Бачыў некалі, як яго здзяйснялі. Пачаў паціху прыгадваць i прыгадаў.
Сабраў назаўтра з усяе вёскі пятнаццаць самых старых жанчын i павёў іх у царкву. Выклікаў бацюшку да сябе, растлумачыў, што да чаго, той згадзіўся для такой святой справы ўпусціць жанчын у будні дзень у сярэдзіну. Паселі тыя на лаўкі, а селянін i давай ім расказваць адносна будучай працы: трэба за дзень з лену напрасці нітак, паснаваць ix, навіць на навой, выткаць рушнікі. Падбадзёраныя, узяліся за працу. I паўдня не прайшло, як выканалі ўсе.
Пайшлі ў самую вялікую хату ў вёсцы i сталі там варыць сем страў. Зрабілі i гэта. Тады паселі ўсе за стол, бацюшка малітву доўгую прачытаў, бабулькі, як адна, усе прачулі, са слязьмі на вачах, звярталіся да Бога. Елі ўсе сем страў i зноў, пасля заканчэння вячэры, маліліся.
Ноччу дождж такі паліў, якога мо дзесяткі гадоў да гэтага ніколі не было. Прырода ажыла i зарадзіла ўсе зноў. Людзі з голаду не паўміралі. Але ад таго разу нешта ўсе роўна не так ішло. Дажджы надзвычай часта ўбіліся, i так гадоў колькі запар. Адтуль i Макраны веска пайшла, што ўвесь час мокрая, залітая.
Пазней ужо адзначалі, што нешта той дзед, які сачыў за працай жанчын, упусціў i пераблытаў, таму i адплата была такой суровай.

Макраны // Брэстчына : Назвы населеных пунктаў паводле легенда
ў і паданняў/ Склад., запіс.апрац. А.М.Ненадаўца.
 – Мн. : Беларусь, 1995. – С.344-346. – (Мой родны кут).

Память о войне. 

Мемориальные объекты и памятные места войны

Братская могила

Снимок.JPG

Гіст-Культ-Каштоўнасьць-Беларусі.pngШифр – №113Д000512, категория ценности – «3».
Собственник – Мокранский сельисполком
Находится: Брестская обл., Малоритский район, аг. Мокраны, на перекрестке ул. Брестская и ул. Ляховецкая.
Захоронены 75 известных военнослужащих в 1941 г.
На могиле установлена бетонная плита с именами погибшего капитана Лютина и 74 солдат и сержанта 75-й стрелковой дивизии.
Установлен в 1975 году.
146-e1527412699329.jpg




















 В центре агрогородка величественно возвышается монумент советскому солдату-освободителю, символизирующий память о всех жителях Мокран, погибших на фронтах Великой Отечественной войны, освобождавших как свою, так и чужую землю от фашистской нечисти. Здесь похоронены партизаны и мирные жители, погибшие в боях, расстрелянные или замученные гитлеровцами во время Великой Отечественной войны. Рядом с братской могилой находится памятник землякам для увековечивания 64 жителей Мокранского сельского Совета. В 1975 году установлен памятник-скульптура воина и плита с именами погибших. Памятник воинам-землякам, погибшим на фронтах Великой Отечественной войны, располагается по улице Брестской.

Более подробную информацию можно получить здесь https://www.savehistory.by/karta/bratskaya-mogila-khotislav/

 Могила партизан и жертв войны
№78 д.Мокраны.jpg
4frC4yPDZ1g.jpg
Гіст-Культ-Каштоўнасьць-Беларусі.pngШифр – №113Д000513, категория ценности – «3».
Собственник – Мокранский сельисполком
Находится: Брестская обл., Малоритский район, аг. Мокраны, около здания по ул. Школьная, 10.
Захоронены 38 известных, 28 неизвестных военнослужащих, 3 участника сопротивления в марте 1944 г.
На могиле установлен цементный обелиск, изготовленный в 1968 году.




Мемориал в честь польских солдат речной флотилии, погибших в 1939 г.

 Рисунок2.png

Рисунок3.png




































































26 сентября 1939 года в деревне Мокраны погибли польские морские офицеры, которые служили в польской речной флотилии в Пинске… После вступления на территорию Польши Красной Армии, командование базировавшей в Пинске речной флотилии Польского Военно-Морского Флота отдало приказ о затоплении всех кораблей и судов и отходе “спешенных” моряков вглубь страны. В одном из боёв на территории нынешней украинской Волыни группа польских морских пехотинцев попала в плен к красноармейцам. Взятые в плен поляки были отправлены под конвоем на ближайший сборный пункт в Брест. Однако туда добралась лишь часть. При проходе через деревню Мокраны советский конвой был окружён “местными жителями”, которые потребовали выдать им “панов” на расправу. После переговоров с ними командир конвоя отделил “голову” колонны для увода в Брест, а “хвост” оставил в Мокранах. Оставшиеся там поляки был практически тут же расстреляны этими самыми “местными жителями”. В тот период Мокраны были исключительно украинской деревней, но, как удалось установить впоследствии, данное военное преступление совершила … еврейская “боёвка”.

В результате 26.09.1939 в Мокранах погибли 17 польских военнослужащих:
АЛЬБО Болеслав (Ałbo Bolesław) – старший боцман, заместитель капельмейстера оркестра штабной группы флотилии
ДОМБРОВСКИ Жигмунт-Казимеж (Dąbrowski Zygmunt Kazimierz) – поручник сапёров, офицер 135-го пехотного полка Войска Польского
ДЭЧЕР Габриль (Deczer Gabriel) – боцман, бас-солист оркестра штабной группы флотилии
КВИНЦИНЬСКИ Владыслав (Kwiciński Władysław) – боцман, старший механик вооружённого судна «Генерал Шептыцки» (Generał Szeptycki)
ЛИС Юзеф (Lis Józef) – боцман, помощник командира канонерской лодки «Зухвала» (Zuchwała) или командир канонерской лодки «Зарадна» (Zaradna)
МАЙ Ян (May Jan) – поручник флота, командир роты Морского батальона, ранее – командир монитора «Варшава» (Warszawa)
МЭНДЫКА Роман (Mendyka Roman) – старший боцман, корабельный боцман штабного вооружённого судна «Адмирал Серпинэк» (Admirał Sierpinek)
РАДЗЕЙЕВСКИ Марьян (Radziejewski Marian) – боцман, начальник судовой радиостанции штабного вооружённого судна «Адмирал Серпинэк» (Admirał Sierpinek)
РУТЫНЬСКИ Богуслав (Rutyński Bogusław) – капитан флота, флагманский артиллерийский офицер 3-го боевого дивизиона флотилии
СЕНК Станислав (Sęk Stanisław) – старший боцман, исполнявший обязанности флагманского офицера-механика 2-го боевого дивизиона флотилии
ТОМАШЕВСКИ Юльян (Tomaszewski Julian) – старший боцман, капельмейстер оркестра штабной группы флотилии
ХАБАЛОВСКИ Болеслав (Chabałowski Bolesław) – хорунжий флота, старший механик монитора «Торунь» (Toruń), одновременно исполнявший обязанности флагманского офицера-механика 3-го боевого дивизиона флотилии
ШВАРЦ Вацлав-Леон (Schwartz Wacław Leon) – старший боцман, начальник канцелярии штабной группы флотилии
ШЕФЭР Людвик (Szefer Ludwik) – хорунжий флота, исполнявший обязанности флагманского офицера-механика 1-го боевого дивизиона флотилии
ЯРЧИНЬСКИ Мечислав (Jarczyński Mieczysław) – боцман, артиллерийский подофицер монитора «Варшава» (Warszawa)
ЯЦИНА Тадэуш (Jacyna Tadeusz) – капитан сапёров, командир взвода 135-го пехотного полка Войска Польского
NN – неизвестный сержант Корпуса Пограничной Охраны.
Примечание: все вышеперечисленные военнослужащие, за исключением поименованных под №№ 2, 16 и 17, служили на Отдельном отряде реки Припять Речной флотилии Польского ВМФ.
Ошибочно в списках погибших 26 сентября 1939 года в Мокранах числятся ещё 9 военнослужащих ВМФ Польши: капитаны флота БОНЬЧАК Бронислав (Bończak Bronisław), ЙОДКОВСКИ Эдмунд (Jodkowski Edmund), КЕРКУС Ян (Kierkus Jan), КИСЕЛЬ-ЗАХОРАНЬСКИ Аркадьюш (Kisiel-Zahorański Arkadiusz), МАЛУШИНЬСКИ Нарциз (Malusziński Narcyz), СЕРКУЧЕВСКИ Мечислав (Sierkuczewski Mieczysław), капитан артиллерии ЯСИК Владыслав (Jasik Władysław), поручник флота МАРЦИНЕВСКИ Януш (Marciniweski Janusz), фактически расстрелянные сотрудниками НКВД в Катыни (Н.Малушиньски) и Харькове (остальные 7 человек) весной 1940 года, а так же боцман ЩЬВЕЧКА Юльян (Świeczka Julian), на самом деле переживший войну (Взято из интернета).
Памятник в Мокранах был установлен поляками по согласованию с белорусскими властями 21.09.1991. Его освятил епископ Минско-Могилевской парафии Казимир Свёнтек, который с 1944 по 1955 год был заключенным сталинских лагерей на Колыме. В костёлах Варшавы, Гданьска и белорусского Пинска установлены мемориальные доски в память о моряках польской флотилии.


Назад